Di chúc bị thất lạc, bị hư hại: Làm cách nào để phòng tránh rủi ro này?

Trong cuộc sống, di chúc đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện ý nguyện của người để lại tài sản. Tuy nhiên, không ít trường hợp xảy ra sự cố như thất lạc hoặc hư hại di chúc, gây khó khăn trong việc thực hiện ý nguyện của người lập di chúc cũng như ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan, đặc biệt rất dễ phát sinh mâu thuẫn dẫn đến kiện tụng. Hãy cùng Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh đi sâu phân tích về vấn đề này, các quy định liên quan và các phương án nên làm để phòng ngừa rủi ro này nhé!!

1. Như thế nào là di chúc bị thất lạc, hư hại?

Trong phần đầu tiên, chúng ta cùng phân tích để hiểu rõ khái niệm về di chúc bị thất lạc, bị hư hại, từ đó mới có cơ sở hướng đến việc phòng tránh rủi ro này.

1.1 Di chúc bị thất lạc, hư hại là gì?

Khi nói về 'thất lạc", ta hiểu là tình trạng một vật, tài sản bị mất mát ngoài ý muốn của người sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp. Còn khi nói về "hư hại", ta hiểu rằng đó là tình trạng vật, tài sản bị tổn thất, suy giảm về chất lượng, giá trị hoặc công năng, do tác động từ bên ngoài hoặc do thời gian hoặc yếu tố khách quan khác và dẫn đến không đảm bảo trạng thái ban đầu vật, tài sản đó. 

Đối với vật cụ thể trong tình huống này là di chúc, pháp luật không có định nghĩa cụ thể di chúc như thế nào là bị thất lạc, bị hư hại. 

Tuy vậy, muốn hiểu về hệ quả pháp lý của nó và cách phòng ngừa rủi ro, trước hết ta cần cắt nghĩa rõ và hiểu về khái niệm này. Căn cứ Điều 642 Bộ luật dân sự 2015, ta có thể "suy ra" rằng: Di chúc được coi là bị thất lạc, hư hại khi mà việc thất lạc, hư hại đó đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc.

Như vậy thấy rằng có 2 điều kiện xảy ra đồng thời để chính thức xác định việc thất lạc hoặc hư hại di chúc:

- Một là, không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc nữa, và

- Hai là, không có bằng chứng nào khác chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc. 

Trong bối cảnh pháp luật Việt Nam, luật quy định rõ về các loại di chúc, nên việc thất lạc, hư hại có thể gây ra nhiều hệ lụy phức tạp. Di chúc là tài liệu thể hiện ý chí của người để lại tài sản; do đó, việc thất lạc, hư hại có thể làm mất đi chứng cứ pháp lý quan trọng trong việc xác định ai là người thừa kế theo ý nguyện của người đã khuất và gây khó khăn cho việc thực hiện di chúc, từ đó rất có thể dẫn đến nhiều tranh chấp thừa kế phát sinh...

1.2 Nguyên nhân nào khiến di chúc bị thất lạc, hư hại?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến di chúc bị thất lạc, bị hư hại. Ở đây chỉ bàn về nguyên nhân khách quan, trong đó phổ biến có thể kể đến như:

• Không lưu trữ cẩn thận, để lẫn lộn giữa các giấy tờ quan trọng.
• Người lập di chúc qua đời, di chúc chưa được sao chép hoặc gửi đi lưu trữ, chỉ có người lập di chúc biết...
• Các yếu tố khách quan như cháy nổ, thiên tai, lũ lụt, hoặc mất trộm....
• Ngoài ra vẫn còn nhiều nguyên nhân khác...

Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp bạn đọc chủ động hơn trong việc phòng ngừa, từ đó giảm thiểu tối đa khả năng di chúc bị thất lạc hoặc hư hại.

2. Hệ quả pháp lý & Phương án xử lý khi di chúc bị thất lạc, hư hại

Di chúc bị thất lạc, hư hại dẫn đến nhiều hệ quả pháp lý nghiêm trọng liên quan đến quá trình phân chia thừa kế, thậm chí nhiều trường hợp dẫn đến tranh chấp thừa kế kéo dài. Dưới đây là một số hệ quả và phương án pháp luật quy định để xử lý trường hợp di chúc bị thất lạc, bị hư hại:

Thứ nhất, kể từ thời điểm mở thừa kế, nếu xác định di chúc bị thất lạc hoặc bị hư hại thì sẽ coi như không có di chúc và sẽ áp dụng quy định về thừa kế theo pháp luật để chia thừa kế. Tại đây, bạn đọc cần lưu ý 2 điều kiện để chính thức xác định di chúc bị thất lạc, bị hư hại như đã phân tích tại Mục 1 (hãy xem lại và ghi chú để nhớ bạn nhé).

Thứ hai, nếu di sản chưa được chia mà tìm thấy di chúc thì sẽ tiến hành chia thừa kế theo di chúc. 

Thứ ba, trong thời hiệu yêu cầu chia di sản, nếu di sản đã chia xong mới tìm thấy di chúc thì phải tiến hành chia lại theo di chúc, nếu người thừa kế theo di chúc có yêu cầu. Ngược lại, ta hiểu rằng nếu thời hiệu yêu cầu chia di sản đã hết, và di sản đã được chia xong thì việc tìm thấy di chúc cũng không có ý nghĩa.

3. Lời khuyên và gợi ý biện pháp phòng ngừa rủi ro thất lạc, hư hại di chúc

Việc thất lạc, hư hại không phải là chuyện hiếm gặp, mà vẫn thường xuyên xảy ra trong cuộc sống, bao gồm đối với di chúc cũng như các giấy tờ quan trọng khác của gia đình, cá nhân. Việc thất lạc, hư hại di chúc đem đến nhiều hệ lụy, thậm chí cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tranh chấp thừa kế kéo dài. Do đó, Luật sư khuyến nghị bạn đọc một số phương án để phòng ngừa và hạn chế tối đa tình trạng di chúc bị thất lạc, bị hư hại xảy ra, hãy cùng tham khảo nhé!!

3.1 Lập di chúc thành nhiều bản và lưu ở nhiều nơi

Người muốn lập di chúc cũng nên biết về tình huống pháp lý này để xem xét quyết định việc lập và sao lưu nhiều bản chính và lưu giữ, gửi giữ ở nhiều nơi để đảm bảo việc không xảy ra tình trạng thất lạc hoặc hư hại.

Ngoài ra, người lập di chúc cũng nên chọn phương án lập di chúc bằng văn bản có công chứng, chứng thực. Như vậy, các đơn vị có chức năng công chứng, chứng thực cũng là một trong những nơi còn lưu trữ bản lưu di chúc. Bạn có thể đến các địa điểm này để trích lục lại thông tin cần dùng khi cần thiết.

3.2 Lập di chúc mới

Trong trường hợp người lập di chúc vẫn còn sống, và lỡ làm thất lạc hoặc hư hại di chúc của mình, thì họ có thể tìm đến giải pháp lập di chúc mới và lập thành nhiều bản chính, lưu giữ, gửi giữ ở nhiều nơi khác nhau.

3.3 Kiểm tra, cập nhật, sao lưu và lưu giữ giấy tờ có hệ thống

Không chỉ nói riêng về di chúc, mà đối với tất cả các giấy tờ quan trọng khác trong đời sống, người lập di chúc cũng như mọi cá nhân đều nên thiết lập một thói quen lưu giữ giấy tờ một cách có hệ thống, lưu trữ riêng từng loại hồ sơ theo tệp để dễ tìm kiếm khi cần thiết; đồng thời thực hiện việc sao lưu điện tử hóa giấy tờ bằng cách scan, sao chụp và lưu trữ trên máy tính, các nơi lưu trữ điện tử (cloud, drive...). 

Bên cạnh đó, cá nhân cũng nên thiết lập thói quen thường xuyên kiểm tra, cập nhật giấy tờ của mình định kỳ hoặc mỗi khi có giấy tờ, hồ sơ mới để đảm bảo tình trạng giấy tờ luôn được đảm bảo chất lượng và số lượng, cũng tránh được tình trạng mối mọt, nhòe, ướt làm hư hại giấy tờ... 

4. Liên hệ Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Nếu đang có nhu cầu tư vấn về di chúc, hoặc gặp phải rắc rối pháp lý liên quan đến việc lập di chúc, hay có tranh chấp thừa kế xảy ra, bạn đừng ngần ngại nhấc điện thoại gọi Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh đặt lịch hẹn tư vấn giải quyết ngay nhé:

Điện thoại: 0968 797 291

Facebook/Fanpage: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Youtube Channel: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

LinkedIn: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Kết luận

Việc duy trì và bảo vệ di chúc đúng cách là nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo tình trạng chất lượng cũng như tính hiệu lực của di chúc, từ đó đảm bảo ý nguyện của người lập di chúc được thực thi, tránh các tranh chấp không đáng có về thừa kế. Di chúc bị thất lạc, bị hư hại mang theo những rủi ro pháp lý nhất định, tuy rằng pháp luật có quy định những cách thức xử lý trong trường hợp rủi ro này, nhưng tốt nhất vẫn nên có phương án để phòng ngừa và hạn chế rủi ro này xảy ra, "phòng bệnh hơn chữa bệnh".

Qua bài viết này, hy vọng bạn đọc đã trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng phòng ngừa, xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình bảo quản di chúc, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chính mình và người thân trong gia đình.

Hãy theo dõi và liên hệ với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh để được tư vấn kịp thời, cập nhật nhanh chóng những kiến thức pháp lý hữu ích về thừa kế hoặc bất kỳ vấn đề pháp luật nào khác mà bạn đang vướng mắc, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chính mình và người thân trong gia đình.