HỘI THẢO KHOA HỌC: LUẬT, CÔNG LÝ VÀ PHÁT TRIỂN

CHỦ ĐỀ 2025: TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP

Hội thảo khoa học quốc gia: "Luật, Công lý và Phát triển" với chủ đề của năm 2025 là "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp" được tổ chức bởi Trường Đại học Kinh tế Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh cùng các đơn vị đồng tổ chức khác vào ngày 19/3/2025 vừa qua đã thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, người lao động, và nhiều chủ thể khác. Đây là một trong những sự kiện đầu năm quan trọng góp phần thúc đẩy và nâng cao nhận thức chung về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp từng bước tiến gần hơn với mục đích cao cả phát triển bền vững. Hãy cùng Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh tìm hiểu về hội thảo và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp nhé!!

1. Thông tin của Hội thảo

1.1 Khuôn khổ và mục tiêu của Hội thảo

Nhằm mục đích tạo diễn đàn học thuật để các nhà khoa học, giảng viên, chuyên viên, doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức, cá nhân trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn, trường Đại học Kinh tế Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh (UEF) đã phối hợp cùng trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH), Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) và Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia "Luật, Công lý và Phát triển" (Law, Justice and Development Conference - LJDC), lấy chủ đề của năm 2025 là "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp" (Corporate Social Responsibility - CSR). 

Hội thảo đã được tổ chức thành công vào ngày 25/3/2025. Đã có khoảng 85 bài viết (tiếng Việt và tiếng Anh) được chính thức phê duyệt và công bố công khai trở thành tài liệu chính thức của Hội thảo. Các chủ đề bao gồm nhưng không giới hạn của Hội thảo:

1. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động

2. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường

3. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong hoạt động đầu tư, kinh doanh

4. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với nghĩa vụ thuế

5. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong phát triển bền vững

6. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong hoạt động từ thiện và lợi ích cộng đồng

7. Những chủ đề khác liên quan đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

1.2 Đóng góp của Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh trong Hội thảo

Trong hội thảo lần này, Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh cùng với đồng tác giả - Tiến sĩ Vũ Thế Hoài - đã cùng có những đóng góp khoa học cho Hội thảo thông qua bài viết "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động tại Việt Nam - Thực tiễn và khuyến nghị". 

Bài viết cung cấp một cái nhìn toàn diện về khung pháp lý chung, khái niệm về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và cho thấy 02 vấn đề hạn chế lớn mà doanh nghiệp đang vướng mắc khi thưc hiện trách nhiệm xã hội đối với người lao động. Từ đó, đồng tác giả đã có những đề xuất góp phần định hướng hoàn thiện pháp luật, định hình cách hiểu thống nhất và bổ sung yếu tố bắt buộc trong công bố cam kết về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động, góp phần giúp doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hôi đối với người lao động tốt và trọn vẹn hơn, hướng tới sự phát triển nội bộ vững mạnh và phát triển bền vững. 

Download Full PDF: Hoai&Linh_2025_CSR

Download Full PDF: KyyeuHoithaoLJDC_2025

2. Tìm hiểu về Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp 

2.1 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp

Theo Tiến sĩ Vũ Thế Hoài và Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh, trong suốt nhiều năm, khái niệm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp vẫn chưa có được sự thống nhất vì tồn tại nhiều quan điểm khác nhau.

Tiếp cận từ Carroll (1991) trong The Pyramid of CSR - Towards the moral management of organizational Stakeholders, một số khái niệm về trách nhiệm xã hội được hình thành qua thời gian như sau: Keith Davis (1960) cho rằng “trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đề cập đến các doanh nghiệp mà quyết định và hành động của họ được thực hiện vì những lý do tối thiểu là có một phần vượt ra ngoài lợi ích kinh tế trực tiếp hoặc kỹ thuật của doanh nghiệp”. Hội đồng phát triển kinh tế (1971) đã dùng “ba vòng tròn đồng tâm” để mô tả trách nhiệm xã hội, trong đó vòng tròn bên ngoài cùng phác thảo các trách nhiệm mới nổi và vẫn chưa rõ ràng mà doanh nghiệp nên đảm nhận để tham gia tích cực hơn vào việc cải thiện môi trường xã hội”. Carroll (1979, 1991), dựa trên quan điểm về việc điều hoà định hướng kinh tế của doanh nghiệp với định hướng xã hội, đã đưa ra khái niệm trách nhiệm xã hội gồm bốn phần: trách nhiệm kinh tế (economic responsibilities), trách nhiệm pháp lý (legal responsibilities), trách nhiệm đạo đức (ethical responsibilities), trách nhiệm từ thiện (philanthropic responsibilities), với ý tưởng rằng “công ty không chỉ có nghĩa vụ kinh tế và pháp lý mà còn có trách nhiệm đạo đức và từ thiện nữa”.

Một nguồn khác từ Tổ chức Tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO, 2013) đã định nghĩa trách nhiệm xã hội là “trách nhiệm của tổ chức đối với những tác động của các quyết định và hoạt động của tổ chức đến xã hội và môi trường thông qua sự minh bạch và hành vi đạo đức, nhằm đóng góp cho sự phát triển bền vững, bao gồm cả sự lành mạnh và thịnh vượng của xã hội, có tính đến những mong muốn của các bên liên quan, phù hợp với luật pháp, nhất quán với chuẩn mực ứng xử quốc tế, và tích hợp trong toàn bộ tổ chức và thực thi trong các mối quan hệ của tổ chức”. Trong đó, ISO 26000:2013 xác định “các bên liên quan là cá nhân hoặc nhóm người có mối quan tâm đến bất kỳ quyết định hoặc hoạt động nào của tổ chức”.

Trách nhiệm xã hội du nhập vào Việt Nam cho đến nay được thể hiện trên nhiều quy định pháp luật khác nhau nhưng cũng chưa có một định nghĩa cụ thể nào tương ứng với bối cảnh kinh tế - xã hội của đất nước ngoài việc sử dụng theo định nghĩa tại ISO 26000 – được chấp thuận và công bố tại Việt Nam năm 2010, 2013 (TCVN ISO 26000:2013, 26000:2010). 

(Trích từ bài viết "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động tại Việt Nam - Thực tiễn và khuyến nghị" của Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh)

2.2 Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động

Cũng theo Tiến sĩ Vũ Thế Hoài và Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh, việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động vẫn còn hạn chế và đối mặt với một số khó khăn. Trong đó, nguyên nhân xuất phát từ việc doanh nghiệp chưa đảm bảo trọn vẹn quyền lợi của người lao động thông qua việc tuân thủ quy định pháp luật về lao động và chưa quan tâm đúng mức độ đối với tầm quan trọng của sự gắn bó lâu dài của người lao động với doanh nghiệp. Đây cũng là 02 vấn đề chính được đề cập trong nghiên cứu của các tác giả.

Hai trong số những biểu hiện nổi bật mà Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh đề cập trong bài viết về việc doanh nghiệp thực hiện chưa tốt trách nhiệm xã hội đối với người lao động đó là: doanh nghiệp vẫn còn vi phạm pháp luật lao động dẫn đến nảy ra nhiều tranh chấp lao động giữa doanh nghiệp với người lao động, và doanh nghiệp chưa thực sự có trách nhiệm với hành động mang tên gọi trách nhiệm xã hội đối với người lao động.

Về vấn đề tranh chấp lao động, thống kê của Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh cho thấy các tranh chấp lao động phát sinh khá nhiều, chủ yếu từ sự mâu thuẫn trong xử lý kỷ luật, sa thải, đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, tranh chấp về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, quyền lợi về việc làm, tiền lương, bảo hiểm, tiền thưởng…v.v… Đáng chú ý rằng số vụ, việc tranh chấp về lao động tăng dần từ năm 2018 đến nay, theo đó, năm 2018 – công bố 790 bản án, quyết định giải quyết tranh chấp lao động, năm 2019 – 899 bản án, quyết định, năm 2020 – 670 bản án, quyết định, năm 2021 – 568 bản án, quyết định, năm 2022 – 833 bản án, quyết định, năm 2023 – 1240 bản án, quyết định và năm 2024 – 1461 bản án, quyết định (cập nhật tại trang điện tử Tòa án nhân dân tối cao đến ngày 21/01/2025).

Về vấn đề trách nhiệm trong thực hiện trách nhiệm xã hội đối với người lao động, Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh đề cập trong bài viết phân tích một trong những nguyên do của vấn đề này là xuất phát từ việc pháp luật hiện nay chưa có quy định công bố bắt buộc về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp nói chung và đối với người lao động nói riêng. Xét rằng pháp luật vẫn xem đây là một sự tự nguyện của doanh nghiệp và không có chế tài kèm theo. Những ràng buộc nổi bật của pháp luật hiện tại về báo cáo hoạt động của doanh nghiệp có thể kể đến như báo cáo thường niên theo Luật chứng khoán, Thông tư số 155/22015/TT-BTC (Phụ lục IV) đối với các doanh nghiệp là công ty đại chúng, tổ chức phát hành trái phiếu, công ty chứng khoán, quản lý quỹ,... và các báo cáo sử dụng lao động theo quy định của Bộ luật lao động, Nghị định 145/2020/NĐ-CP và Nghị định 122/2020/NĐ-CP đối với khối doanh nghiệp còn lại không thuộc trường hợp điều chỉnh của Thông tư 155/2015/TT-BTC. Đây được xem là các báo cáo có chứa đựng những thông tin gần nhất với trách nhiệm xã hội nói chung về môi trường, xã hội, quản trị của doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội nói riêng về nhân sự, lao động của doanh nghiệp. Tuy vậy, xét về bản chất của báo cáo, đây là những báo cáo thể hiện “bức tranh” mà doanh nghiệp đã vẽ nên trong năm hoạt động, thể hiện những công việc đã đạt được và chưa đạt được; ngược lại, trách nhiệm xã hội là sự cam kết của doanh nghiệp đối với những hành động tương lai của mình về quản trị, môi trường, xã hội, cộng đồng, cổ đông, người lao động và các bên liên quan khác, là cam kết hoạt động một cách có đạo đức và cống hiến cho sự phát triển kinh tế bền vững. Cho nên công bố về trách nhiệm xã hội được đặt ra ở đây nên là một lời cam kết, khẳng định, kim chỉ nam cho định hướng, hành động tương lai của doanh nghiệp, chứ không phải ghi lại những việc đã xảy ra như một cách hiểu một báo cáo thông thường. Như vậy, báo cáo hoạt động của doanh nghiệp nên được xem là kết quả của công bố trách nhiệm xã hội, là hành động cho lời cam kết đã đưa ra trước đó. Chính vì thế, không nên có sự đồng hoá những báo cáo hoạt động đã có trong quy định pháp luật hiện hành với công bố riêng biệt về trách nhiệm xã hội. Việc chưa đưa trách nhiệm xã hội vào một quy chuẩn bắt buộc thông qua công bố bắt buộc là một sự thiếu sót lớn của pháp luật hiện hành khiến cho việc thực thi trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp nói chung và đối với người lao động nói riêng chưa thực sự nghiêm túc, hiệu quả và mạnh mẽ, cũng đồng thời khiến cho doanh nghiệp không thực sự nhận thức đúng tầm quan trọng của trách nhiệm này trong xu hướng phát triển trong tương lai. Trong khi với bối cảnh hiện tại, Việt Nam đang từng bước xây dựng và hướng đến phát triển bền vững, thì việc hình thành thói quen thực hiện trách nhiệm xã hội cho doanh nghiệp – một lực lượng nòng cốt của nền kinh tế - là một mục tiêu không thể bỏ qua. (Trích từ bài viết "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động tại Việt Nam - Thực tiễn và khuyến nghị" của Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh)

2.3 Đề xuất nổi bật

Trước tình hình những hạn chế trong thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động, Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh đã đề xuất nhiều phương án khắc phục. Tại đây chỉ trích dẫn một trong những đóng góp nổi bật trong bài viết: 

Tiến sĩ Hoài và Luật sư Linh đề xuất rằng cần thiết lập quy định công bố bắt buộc về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp nói chung và đối với người lao động nói riêng và áp dụng chế tài đối với doanh nghiệp vi phạm. Việc này có thể bao gồm hạn chế sự tham gia của các doanh nghiệp vi phạm vào chuỗi giá trị kinh tế hoặc các ưu đãi kinh tế, thuế. Quy định này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn thúc đẩy doanh nghiệp nghiêm túc hơn trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội. Việc áp dụng chế tài bắt buộc đối với công bố trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp nên được xem là một trong những phương thức hiệu quả để đưa trách nhiệm xã hội dần trở thành thói quen và văn hoá của doanh nghiệp. 

(vui lòng xem bài viết khoa học chi tiết tại đây)

Kết luận

Hội thảo khoa học quốc gia: "Luật, Công lý và Phát triển" với chủ đề năm 2025 "Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp" đã đem đến một diễn đàn trao đổi, chia sẻ kiến thức hữu ích cho nhiều đối tượng, góp phần trong việc nâng cao nhận thức cho người lao động, doanh nghiệp nói riêng và cộng đồng nói chung. Từ những đóng góp hữu ích của các chuyên gia, nhà khoa học, học giả, luật sư, giảng viên, đến sự tham gia nhiệt tình của doanh nghiệp, sinh viên, người lao động, hi vọng rằng hội thảo sẽ mở ra những hướng đi mới, những phát triển nổi bật trong thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong tương lai. 

Bằng cách hiểu rõ và đưa trách nhiệm xã hội đi sâu vào đời sống của doanh nghiệp, doanh nghiệp không chỉ đưa mình vươn ra biển lớn, mà còn tạo ra nhiều giá trị hữu ích cho cộng đồng, góp phần bảo vệ môi trường và hướng tới phát triển bền vững. Hãy chung tay chia sẻ kiến thức về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến cộng đồng vì một mục tiêu phát triển bền vững mọi người nhé!!

-----------------------------------------

Ngoài ra, đừng ngần ngại liên hệ đặt hẹn ngay với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh để nhận ngay những ưu đãi trong dịch vụ tư vấn pháp luật doanh nghiệp, gói tư vấn quản lý và vận hành doanh nghiệp trọn đời, cập nhật kiến thức và mẹo pháp lý mới nhất hữu ích nhất cho cá nhân và doanh nghiệp, và nhận về nhiều tài liệu tuyệt chiêu pháp lý, chiến thắng trên mọi mặt trận thương thảo kinh doanh và đời sống.