Biện pháp bảo đảm thi hành án là gì và áp dụng khi nào? Quy trình thực hiện như thế nào? Các vấn đề hay gặp phải trong khi áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án? Những lời khuyên hữu ích nào cho việc áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án?

Bảo đảm thi hành án là những biện pháp được áp dụng đối với tài sản của người phải thi hành án, nhằm mục đích đảm bảo giữ nguyên điều kiện thi hành án của người phải thi hành án, từ đó đảm bảo được quyền lợi của người được thi hành án và đảm bảo quá trình thi hành án diễn ra thuận lợi. Hãy xem luật sư cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích cho quy trình áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án qua bài viết này nhé!

1. Tổng quan về biện pháp bảo đảm thi hành án 

1.1 Biện pháp bảo đảm thi hành án là gì?

Biện pháp bảo đảm thi hành án là các biện pháp pháp lý được quy trình trong Luật thi hành án dân sự, nhắm đến đối tượng là tài sản của người phải thi hành án, được áp dụng nhằm bảo đảm nguyên vẹn điều kiện thi hành án của người phải thi hành án, đảm bảo nghĩa vụ thi hành án được thực hiện đúng và đầy đủ.

Biện pháp bảo đảm thi hành án là loại biện pháp không thể thiếu trong quá trình thi hành án. 

1.2 Các loại biện pháp bảo đảm thi hành án

Pháp luật thi hành án dân sự quy định 03 biện pháp bảo đảm thi hành án gồm:

• a) Phong toả tài khoản, tài sản nơi gửi giữ;
• b) Tạm giữ giấy tờ, tài sản;
• c) Tạm dừng việc đăng ký, chuyển dịch, thay đổi hiện trạng tài sản.

2. Quy trình áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án cụ thể

2.1 Tổng quan việc áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án

Chủ thể yêu cầu & thực hiện: Đương sự là người được thi hành án có quyền yêu cầu hoặc chấp hành viên có quyền tự mình áp dụng ngay biện pháp bảo đảm thi hành án phù hợp với từng loại tài sản.

Đối tượng bị áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án: tài sản, giấy tờ của người phải thi hành án.

Mục đích: nhằm ngăn chặn việc tẩu tán, huỷ hoại tài sản hoặc trốn tránh nghĩa vụ thi hành án của người phải thi hành án.

Thời điểm yêu cầu: đương sự có quyền yêu cầu áp dụng biện pháp bảo đảm cùng thời điểm với việc nộp đơn yêu cầu thi hành án; chấp hành viên có nghĩa vụ áp dụng ngay biện pháp bảo đảm thi hành án nhằm đảm bảo trọn vẹn mục đích của việc áp dụng.

Thông báo: chấp hành viên không cần phải thông báo trước cho đương sự về việc áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án.

Bồi thường: trường hợp áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án không đúng gây thiệt hại thì người yêu cầu áp dụng phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

2.2 Quy trình áp dụng biện pháp phong toả tài khoản, tài sản nơi gửi giữ

Bước 1: cung cấp thông tin và yêu cầu áp dụng

- Chủ thể cung cấp: (i) Người được thi hành án có thông tin về tài khoản hoặc tài sản của người phải thi hành án thì cung cấp ngay cho cơ quan thi hành án; (ii) Chấp hành viên có trách nhiệm xác minh tài sản, tài khoản của người phải thi hành án; (iii) Người phải thi hành án có nghĩa vụ kê khai trung thực toàn bộ tài sản, tài khoản của mình phục vụ cho công tác thi hành án.

- Trên thực tế, việc yêu cầu người phải thi hành án cung cấp thông tin và việc xác minh thông tin là trách nhiệm của chấp hành viên, tuy nhiên, thực tế không ít trường hợp người phải thi hành án không trung thực trong việc kê khai gây khó khăn cho quá trình thi hành án, chẳng hạn như không cung cấp, cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ, giấu diếm thông tin...; và cũng không ít những trường hợp chấp hành viên cũng không "nhiệt tình" xác minh mà bị động chờ đợi sự cung cấp thông tin từ người được thi hành án.

Đây là những vấn đề mà cá nhân tác giả qua kinh nghiệm tham gia nhiều vụ việc thi hành án thấy rằng pháp luật mặc dù có quy định rõ ràng về trách nhiệm nhưng thực tế chưa được áp dụng triệt để, vẫn còn tình trạng chấp hành viên thờ ơ với công tác xác minh, thờ ơ với sự không trung thực của người phải thi hành án mà không có bất kỳ biện pháp xử lý nào, dẫn đến việc thi hành án thực tế vẫn còn trì trệ quá nhiều, tình trạng người phải thi hành án vẫn giao dịch "tiền ra-tiền vô" tài khoản ngân hàng nhưng chấp hành viên "bó tay"...

Bước 2: quyết định phong toả

- Ngay khi có thông tin, chấp hành viên quyết định phong toả tài khoản, tài sản của người phải thi hành án ở nơi gửi giữ. Việc phong toả có thể được thực hiện trước khi ra quyết định phong toả trong trường hợp khẩn cấp, sau đó bổ sung quyết định phong toả bằng văn bản trong vòng 24 giờ.

- Việc phong toả cần xác định cụ thể số tiền, tài sản bị phong toả.

- Thông báo: việc phong toả phải được thông báo ngay cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý tài khoản, tài sản.

Bước 3: áp dụng biện pháp cưỡng chế liên quan phù hợp

- Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày phong toả, chấp hành viên có trách nhiệm áp dụng biện pháp cưỡng chế liên quan (chẳng hạn như: khấu trừ tiền trong tài khoản, trừ vào tiền kinh doanh, tiền thu nhập, hay kê biên...); hoặc phải chấm dứt phong toả nếu sau đó xác minh được tài khoản, tài sản này không phải của người phải thi hành án. 

- Trên thực tế, khi mà việc tìm kiếm được số tài khoản của người phải thi hành án, bao gồm cả doanh nghiệp và cá nhân, đã là cả một vấn đề khó khăn xuất phát từ nhiều phía chủ quan lẫn khách quan, thì việc trong tài khoản sau khi xác minh được luôn trong tình trạng "0 đồng" còn hơn cả sự khó khăn.

Hiện nay, việc số hoá đã đạt những thành tựu không nhỏ trong việc kiểm soát thông tin công dân, tác giả đề xuất việc tiếp tục nâng cấp số hoá thông tin đến mức độ kiểm soát thông tin tài khoản mà cá nhân hoặc doanh nghiệp đã mở tại tất cả các ngân hàng có mặt tại Việt Nam, nhằm khắc chế tình trạng khai gian dối hoặc cố tình giấu diếm thông tin của người phải thi hành án. 

2.3 Quy trình áp dụng biện pháp tạm giữ giấy tờ, tài sản

Bước 1: xác minh và cung cấp thông tin giấy tờ, tài sản

- Chủ thể cung cấp: (i) người được thi hành án cung cấp thông tin cho cơ quan thi hành án ngay khi biết bất kỳ thông tin về giấy tờ, tài sản nào; (ii) chấp hành viên có trách nhiệm xác minh từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân quản lý tài sản, giấy tờ; (iii) người phải thi hành án có nghĩa vụ trung thực kê khai tài sản, giấy tờ để phục vụ công tác thi hành án. 

- Tương tự các biện pháp khác, việc kê khai thông tin luôn gặp phải khó khăn khi mà người phải thi hành án luôn trong tình trạng chống đối, trốn tránh nghĩa vụ thi hành mà cho đến thời điểm này vẫn còn xảy ra trong rất nhiều vụ thi hành án mà chưa khắc chế được.

Bước 2: quyết định tạm giữ tài sản, giấy tờ

- Chấp hành viên quyết định tạm giữ tài sản, giấy tờ ngay khi có thông tin. Quyết định này được thông báo ngay cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đang quản lý, sử dụng.

- Việc tạm giữ có thể được áp dụng trước khi ban hành quyết định bằng văn bản trong trường hợp chấp hành viên thấy cần thiết áp dụng ngay, việc bổ sung quyết định bằng văn bản được thực hiện trong vòng 24 giờ sau đó.

- Việc tạm giữ giấy tờ, tài sản phải lập thành biên bản ghi nhận, cần thiết có sự tham gia của người làm chứng thì chấp hành viên yêu cầu người làm chứng ký tên vào biên bản.

- Trong trường hợp cần phải xác định người có quyền sở hữu, sử dụng tài sản, giấy tờ bị tạm giữ, chấp hành viên có quyền xác minh hoặc yêu cầu toà án, cơ quan có thẩm quyền xác định. 

Bước 3: áp dụng biện pháp cưỡng chế liên quan phù hợp

- Biện pháp cưỡng chế được thực hiện trong thời hạn 10 ngày kể từ khi có căn cứ xác định tài sản, giấy tờ bị tạm giữ thuộc quyền sử dụng, sở hữu của người phải thi hành án.

2.4 Quy trình áp dụng biện pháp tạm dừng đăng ký, chuyển dịch, thay đổi hiện trạng tài sản

Bước 1: cung cấp thông tin

- Chủ thể cung cấp: (i) người được thi hành án cung cấp thông tin cho cơ quan thi hành án ngay khi biết bất kỳ thông tin về tài sản; (ii) chấp hành viên có trách nhiệm xác minh từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân quản lý tài sản; (iii) người phải thi hành án có nghĩa vụ trung thực kê khai tài sản để phục vụ công tác thi hành án. 

Bước 2: quyết định tạm dừng đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng tài sản

- Chấp hành viên áp dụng ngay biện pháp bảo đảm tạm dừng đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng đối với tài sản nhằm ngăn chặn hành vi tẩu tán, huỷ hoại tài sản, trốn tránh thi hành án, kể cả đó là tài sản chung hay tài sản riêng.

- Quyết định áp dụng biện pháp bảo đảm này sau khi ban hành phải được gửi ngay đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.

- Các đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan có nghĩa vụ cung cấp giấy tờ cần thiết để chứng minh quyền sở hữu, sử dụng khi có yêu cầu từ chấp hành viên; hoặc trong trường hợp cần xác định quyền sở hữu, sử dụng thì chấp hành viên thông báo cho đương sự khởi kiện yêu cầu Toà án xác định. Trong trường hợp cần thiết, chấp hành viên cũng có quyền yêu cầu toà án xác định quyền sở hữu, sử dụng tài sản, yêu cầu huỷ các giấy tờ, giao dịch liên quan đến tài sản. 

Bước 3: áp dụng biện pháp cưỡng chế liên quan phù hợp

- Biện pháp cưỡng chế được áp dụng trong vòng 10 ngày kể từ khi có căn cứ xác định tài sản thuộc sở hữu, sử dụng của người phải thi hành án.  

3. Lời khuyên hữu ích khi thực hiện yêu cầu áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án

Thứ nhất, thu thập và cung cấp thông tin ngay khi được biết:

- Người được thi hành án là chủ thể cần phải chủ động trong việc nắm bắt, thu thập và cung cấp thông tin cho cơ quan thi hành án, có sự phối hợp nhịp nhàng để hỗ trợ cho công tác thi hành án của chấp hành viên.

- Bạn cần phải nắm bắt được các tài sản liên quan của người phải thi hành án để đảm bảo rằng quyền lợi của bạn được thực thi trong giai đoạn thi hành án. 

- Ngay khi bạn có được thông tin, hãy cung cấp cho cơ quan thi hành án và yêu cầu xác minh, áp dụng biện pháp bảo đảm ngay, kể cả đó là tài sản lớn hay nhỏ, chung hay riêng. 

Thứ hai, chú ý các loại tài sản khác nhau:

- Các thông tin liên quan đến hoạt động kinh doanh cũng là một trong những điều kiện thi hành án tốt của người phải thi hành án. Do vậy, hãy cung cấp ngay cho chấp hành viên khi bạn nắm được thông tin.

Thứ ba, hãy chủ động và đừng chỉ trông chờ vào cơ quan thi hành án:

- Việc chủ động tìm hiểu về tài sản của người phải thi hành án góp phần giúp quá trình thi hành án diễn ra nhanh chóng hơn. 

- Đừng chỉ bị động trông chờ vào kết quả từ cơ quan thi hành án, mặc dù đó là trách nhiệm của họ. Bởi việc xác minh từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân quản lý liên quan khác có thể mất nhiều thời gian hơn việc bạn tự tìm hiểu. Do vậy, hãy chủ động trong mọi tình huống.

Thứ tư, hãy nắm bắt thật kỹ quy định về quyền và trách nhiệm của mình khi thi hành án:

- Hãy chắc chắn rằng bạn hiểu rõ mình có những quyền hạn nào, để những yêu cầu của bạn đối với cơ quan thi hành án, các cơ quan liên quan được đảm bảo đúng quy định và mang lại hiệu quả. Những yêu cầu ngoài phạm vi quyền hạn của bạn hoặc không phù hợp pháp luật sẽ không giúp ích cho bạn trong quá trình thi hành án, mà ngược lại còn gây khó khăn cho chấp hành viên thi hành án cho bạn.

- Ngoài quyền được thi hành án, bạn cũng có những trách nhiệm nhất định, hãy đảm bảo rằng mình làm đúng trách nhiệm của người được thi hành án, nhằm đảm bảo tốt nhất vị thế của mình trong suốt quá trình thi hành án.

Thứ năm, đối với người phải thi hành án:

- Hãy thật sự là một công dân thượng tôn pháp luật, sự gian dối trong kê khai, sự không trung thực trong thi hành án, sự trốn tránh nghĩa vụ hay hành vi tẩu tán, huỷ hoại tài sản đều không mang lại kết quả tốt đẹp cho chính bản thân mình. 

- Cho dù có trì hoãn đến bất kỳ thời điểm nào, thì nghĩa vụ thi hành án vẫn luôn còn đó và song song với bạn trong suốt cuộc sống của bạn. Chúng sẽ gây ra rất nhiều rắc rối cho cuộc sống của chính bạn. Cho nên, việc trì hoãn chỉ là sự tạm thời mà thôi. Hãy thượng tôn pháp luật trong mọi tình huống, hãy nghĩ đến việc sẽ có lúc bản thân mình trở thành người được thi hành án trong một vụ án khác, và bản thân mình lúc đó cũng không hề muốn người phải thi hành án trốn tránh nghĩa vụ. 

Thứ sáu, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư:

- Bao gồm cả người được thi hành án và người phải thi hành án, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư trong trường hợp bạn không chắc chắn hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình.

- Sự có mặt của luật sư, dù là bên nào, đều là một nhân tố có thể giúp bạn có một định hướng rõ ràng trong suốt quá trình thi hành án; có thể giúp bạn và đối phương có một sự thương thảo hoà hảo để việc thi hành án diễn ra tốt đẹp cho cả 2 bên. 

Kết luận

Biện pháp bảo đảm thi hành án được áp dụng thường xuyên trong quá trình thi hành án, mang lại những ý nghĩa tốt đẹp nhằm đảm bảo quá trình thi hành án được diễn ra thuận lợi hơn, đảm bảo quyền được thi hành án của người được thi hành án, góp phần ngăn chặn những hành động xấu của người phải thi hành án. 

Việc hiểu rõ và áp dụng phù hợp biện pháp bảo đảm thi hành án sẽ giúp bạn tiết kiệm được nhiều thời gian, công sức và chi phí. Đừng ngần ngại liên hệ luật sư để được tư vấn cho trường hợp của riêng bạn.