LÃI CHẬM THANH TOÁN TRONG HỢP ĐỒNG: CÁCH TÍNH CHUẨN VÀ TOP 3 ĐIỂM PHÁP LÝ CẦN LƯU Ý

Trong thời đại kinh doanh đổi mới, các giao dịch mua bán hàng hóa diễn ra với tần suất cao, kéo theo nhu cầu về việc bảo vệ quyền lợi cho các bên bằng cách ký kết hợp đồng. Tuy nhiên, việc thực hiện đúng cam kết về thời hạn thanh toán trong hợp đồng không phải lúc nào cũng được đảm bảo. Khi xảy ra tình trạng chậm thanh toán, hậu quả có thể ảnh hưởng đến dòng tiền của bên bị chậm trả, dẫn đến rủi ro pháp lý và tranh chấp giữa các bên.

Trong bài viết này, Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh sẽ giúp bạn hiểu sâu vấn đề lãi suất chậm thanh toán trong hợp đồng thương mại nói chung, giúp bạn cập nhật thêm kiến thức nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chính mình nhé.

1. Tổng quan về lãi chậm thanh toán trong hợp đồng

1.1 Khái niệm và ý nghĩa

Tổng quan, lãi chậm thanh toán là khoản tiền mà bên chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán phải trả cho bên còn lại, nhằm bù đắp thiệt hại do việc chậm thanh toán gây ra.

Đây không chỉ là sự bù đắp cho thiệt hại mà bên vi phạm phải gánh chịu do việc thanh toán muộn, mà còn nhằm tạo ra động lực để bên có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng hạn, đồng thời tạo ra sự minh bạch và công bằng trong giao dịch. Khi nội dung này được quy định rõ ràng trong hợp đồng, các bên sẽ có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán của mình.

Việc xác định rõ ràng về loại lãi này trong hợp đồng là vô cùng cần thiết để tránh những tranh chấp không đáng có trong tương lai. 

1.2 Quy định pháp luật liên quan đến lãi chậm thanh toán

1.2.1 Luật Thương mại 

Tại Điều 306 Luật Thương mại

• Bên bị vi phạm có quyền yêu cầu bên vi phạm thanh toán tiền lãi đối với số tiền chậm trả.
• Lãi suất được tính theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

1.2.2 Bộ luật Dân sự 2015

Quy định cụ thể tại Điều 357 và Điều 468:

• Điều 357: Bên có nghĩa vụ chậm thanh toán phải chịu lãi suất do chậm thực hiện nghĩa vụ theo thoả thuận hoặc theo quy định pháp luật.
• Điều 468: Nếu các bên không thoả thuận về lãi suất, lãi suất áp dụng không vượt quá 20%/năm của khoản tiền chậm thanh toán, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

1.2.3 Quy định chi tiết

• Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019: hướng dẫn áp dụng quy định về số lãi, lãi suất, phạt vi phạm trong hợp đồng vay tài sản, lãi suất trung bình trên thị trường - đây là một trong những văn bản hướng dẫn chi tiết nhất về lãi chậm trả. 
• Nghị định 37/2015/NĐ-CP (về hợp đồng xây dựng): Lãi chậm trả trong hợp đồng xây dựng có thể được áp dụng theo mức lãi suất do Ngân hàng Nhà nước công bố. 

  Điều 43. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng xây dựng

  1. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng thực hiện theo quy định từ Khoản 3 đến Khoản 7 Điều 146 Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, các quy định tại Nghị định này và pháp luật có liên quan.

  2. Trường hợp, bên giao thầu thanh toán không đúng thời hạn và không đầy đủ theo thỏa thuận trong hợp đồng thì phải bồi thường cho bên nhận thầu theo lãi suất quá hạn do ngân hàng thương mại nơi bên nhận thầu mở tài khoản thanh toán công bố tương ứng với các thời kỳ chậm thanh toán. Lãi chậm thanh toán được tính từ ngày đầu tiên chậm thanh toán cho đến khi bên giao thầu đã thanh toán đầy đủ cho bên nhận thầu, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

• Án lệ 08/2016/AL và 09/2016/AL: xác định lãi suất, điều chỉnh lãi suất...
• Hợp đồng thương mại quốc tế: Nếu hợp đồng chịu sự điều chỉnh của luật quốc tế hoặc Công ước Vienna 1980, các quy định về lãi suất có thể khác so với luật Việt Nam.

Việc áp dụng quy định về lãi chậm trả phải tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam. Nếu trong hợp đồng không có điều khoản quy định cụ thể về loại lãi này, bên có quyền có quyền yêu cầu bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán thanh toán theo lãi suất luật định.

Ngoài ra, cần đảm bảo rằng mức lãi suất thoả thuận không vượt quá mức lãi suất tối đa mà pháp luật quy định như nêu trên. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả hai bên trong giao dịch.

2. Chậm thanh toán: Hậu quả & Biện pháp xử lý

Khi xảy ra tình trạng chậm thanh toán, cả hai bên đều phải đối mặt với những hậu quả không mong muốn, ví dụ có thể gặp khó khăn về tài chính, đối mặt với các biện pháp cưỡng chế... Trong phần này, chúng ta sẽ đi sâu vào những hậu quả của việc chậm thanh toán và cách xử lý tình huống này.

2.1 Hậu quả của việc chậm thanh toán

Chậm thanh toán có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả hai bên:

• Dòng tiền bị ảnh hưởng: Việc bên có nghĩa vụ không thanh toán đúng hạn có thể làm gián đoạn dòng tiền của bên còn lại, khiến họ không thể duy trì hoạt động kinh doanh một cách suôn sẻ. Điều này có thể dẫn đến việc doanh nghiệp không đủ khả năng chi trả cho các chi phí cố định và biến cố phát sinh.
• Tăng chi phí tài chính: Nhằm bù đắp cho khoản lỗ do chậm thanh toán, bên có quyền có thể phải vay vốn với lãi suất cao để duy trì hoạt động. Điều này không chỉ làm tăng gánh nặng tài chính mà còn giảm khả năng đầu tư vào các dự án mới.
• Mất uy tín: Uy tín của cả bên bị chậm thanh toán lẫn bên chậm thanh toán đều bị giảm sút. Những khách hàng tiềm năng có thể e ngại khi hợp tác với những đơn vị thường xuyên gặp vấn đề trong việc thu hồi nợ hoặc nợ xấu.
• Vướng vào tranh chấp pháp lý: việc chậm thanh toán dẫn đến hệ luỵ pháp lý khiến các bên vướng vào những tranh chấp hợp đồng mà lẽ ra có thể tự giải quyết một cách êm đẹp bằng thủ tục thương thảo. Điều này không chỉ ảnh hưởng uy tín, mà còn khiến cho hình ảnh của doanh nghiệp, cá nhân bị giảm sút rất nhiều trong mắt các đối tác khác, đồng thời khiến cho cá nhân, doanh nghiệp tốn kém chi phí, thời gian, công sức trong suốt một hành trình tranh chấp dài. 

2.2 Biện pháp xử lý chậm thanh toán

Để đối phó với tình trạng chậm thanh toán, Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh khuyến nghị bên có quyền có thể áp dụng quy trình như sau:

1. Đàm phán với bên vi phạm nghĩa vụ: Đây là phương pháp tiết kiệm và dĩ hoà vi quý nhất nhưng lại có tác dụng khá lớn nếu biết cách thực hiện khéo léo. Bên có quyền có thể liên lạc trực tiếp với bên chậm thanh toán để thảo luận về thời gian thanh toán, từ đó tìm ra giải pháp phù hợp.
2. Gửi văn bản nhắc nhở: Sau khi đã đàm phán nhưng không thành công, bên có quyền có thể gửi văn bản nhắc nhở về nghĩa vụ thanh toán, đây là cách liên lạc gián tiếp. Văn bản này cần có nội dung rõ ràng, cụ thể về khoản nợ và thời hạn thanh toán. Hành động này cũng đồng thời giúp bạn lưu lại chứng cứ.
3. Khởi kiện ra tòa án: Nếu các biện pháp trên không hiệu quả, bên có quyền có quyền khởi kiện ra tòa án để yêu cầu bên chậm thanh toán thanh toán nợ và lãi chậm trả.

Trong quy trình này, khuyến nghị bên có quyền xem xét việc sử dụng sự hỗ trợ từ luật sư để đảm bảo quyền lợi hợp pháp được bảo vệ một cách tối ưu nhất và quy trình được thực hiện cũng ít tốn kém, nhanh chóng hơn và mang lại hiệu quả cao hơn ngay từ giai đoạn đầu.

3. Cách tính lãi chậm trả trong giao dịch thương mại

Một trong những khía cạnh quan trọng của lãi chậm trả là cách tính lãi suất áp dụng trong trường hợp có bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán. Trong phần này, Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh sẽ hướng dẫn cách tính đơn giản nhất và các yếu tố cần xem xét.

3.1 Các loại lãi suất chậm thanh toán

Có hai loại lãi chính:

• Lãi suất luật định: Nếu hợp đồng không có quy định rõ ràng về lãi suất chậm thanh toán, bên có quyền có quyền yêu cầu bên vi phạm thanh toán theo lãi suất luật định. Hãy xem xét đến quy định chuyên ngành trước nếu có, sau đó có thể cơ bản áp dụng quy định của Bộ luật dân sự như trích dẫn ở phần 1 nếu quy định chuyên ngành không quy định cụ thể.
• Lãi suất thỏa thuận: Các bên có quyền thỏa thuận về lãi suất chậm thanh toán trong hợp đồng. Mức lãi suất này cần đảm bảo hợp lý và nhỏ hơn hoặc bằng quy định pháp luật cho phép, không vi phạm quy định của pháp luật để hạn chế tình trạng vô hiệu cục bộ hoặc toàn bộ hợp đồng.

3.2 Cách tính lãi suất chậm thanh toán

Lãi chậm trả cơ bản có thể tính theo cách sau:

• Cách 1 nếu áp dụng lãi suất chậm thanh toán thông thường:

Số tiền lãi chậm trả = Nợ gốc (x) Lãi suất/năm (x) Thời gian chậm trả

• Cách 2 nếu áp dụng lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường:

Số tiền lãi chậm trả = Nợ gốc (x) Lãi suất trung bình trên thị trường (x) Thời gian chậm trả.

Hai điều lưu ý về việc tính lãi suất chậm thanh toán như sau:

• Thứ nhất, hãy lưu ý đến các mốc thời gian và tính chính xác số ngày theo quy định pháp luật và thoả thuận hợp đồng. 
• Thứ hai, lãi suất chậm thanh toán (thông thường và trung bình trên thị trường) trong trường hợp phải khởi kiện ra toà án, đều nên được thu thập theo đúng quy định pháp luật tố tụng để đảm bảo bản án không vi phạm tố tụng.

4. TOP 3 lợi ích bạn thu được khi "sở hữu" một luật sư giúp bạn giải quyết tranh chấp liên quan đến lãi chậm thanh toán

Trong các giao dịch thương mại, vai trò của luật sư khá quan trọng, đặc biệt khi xảy ra tranh chấp liên quan đến lãi, họ không chỉ giúp các bên bảo vệ quyền lợi mà còn hỗ trợ tư vấn và trình giải quyết tranh chấp.

4.1 Tư vấn pháp lý liên quan đến lãi chậm trả

Luật sư có thể cung cấp các tư vấn pháp lý toàn diện cho các bên liên quan đến lãi chậm trả, điển hình một số vấn đề tư vấn như:

• Phân tích hợp đồng: người tư vấn cho bạn     sẽ xem xét toàn bộ nội dung hợp đồng, xác định các điều khoản liên quan đến lãi chậm trả và đánh giá tính hợp pháp của các điều khoản này.
• Tư vấn về các biện pháp xử lý: Nếu đối tác chậm thanh toán, người tư vấn cho bạn sẽ hướng dẫn khách hàng về các phương pháp xử lý hợp lý tuỳ theo từng trường hợp cụ thể, từ việc đàm phán đến khởi kiện ra tòa án.
• Giải thích quy định pháp luật: người tư vấn cho bạn có thể giải thích các quy định của pháp luật liên quan đến lãi chậm trả, giúp các bên hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình.

4.2 Soạn thảo hợp đồng

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của người tư vấn đồng hành cùng bạn là soạn thảo hợp đồng, trong đó bao gồm các điều khoản về lãi suất chậm thanh toán trong hợp đồng, đảm bảo các điều khoản này hợp lệ.

Việc soạn thảo cẩn thận các điều khoản lãi suất sẽ giúp giảm thiểu rủi ro tranh chấp trong tương lai và bảo vệ quyền lợi của các bên như nhau. 

4.3 Đại diện cho khách hàng trong các thủ tục đàm phán, giải quyết tranh chấp

Khi xảy ra tranh chấp, người theo sát tư vấn vụ việc cho bạn nêu trên có thể đại diện cho bạn tham gia vào các thủ tục pháp lý như đàm phán, giải quyết tranh chấp. Họ sẽ thực hiện các bước cần thiết trong giai đoạn tiền tố tụng, chuẩn bị hồ sơ khởi kiện và tham gia vào các phiên tòa để bảo vệ quyền lợi của bạn.

Sự hỗ trợ của họ không chỉ giúp các bên có được sự chặt chẽ trong các thủ tục pháp lý mà còn giảm bớt áp lực tâm lý trong quá trình giải quyết tranh chấp.

5. Đặt hẹn với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Hãy liên hệ đặt hẹn ngay với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh nếu bạn đang có tranh chấp phát sinh, một dịch vụ pháp lý tốt đang chờ đợi bạn.

Điện thoại | Zalo: 0968 797 291 

Email: dtdlinh511@gmail.com

Facebook: Ls Đỗ Thị Diệu Linh

Linked In: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Youtube: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Kết luận

Lãi chậm trả trong hợp đồng là một vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các bên tham gia. Việc hiểu rõ cách tính lãi chậm trả, các quy định pháp luật liên quan, cũng như vai trò của luật sư trong việc giải quyết các tranh chấp sẽ giúp các bên tham gia giao dịch hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mìnhh. 

Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích, giúp bạn ứng dụng kiến thức vào thực tiễn giao dịch một cách hiệu quả.