Những khoản chi phí nào cần được ưu tiên thanh toán trước khi chia thừa kế?

Hoạt động chia thừa kế những tưởng rằng chỉ dành cho những người có mối quan hệ huyết thống, thuộc hàng thừa kế theo quy định pháp luật hoặc theo di chúc.

Nhưng bạn đọc nên biết rằng, những yếu tố khác có liên quan xuất hiện sẽ làm vấn đề chia thừa kế trở nên phức tạp hơn và không còn là chuyện riêng của gia đình nữa. Chúng ta đang nói đến sự xuất hiện của các khoản chi phí mà theo quy định pháp luật cần phải ưu tiên thanh toán trước khi chia thừa kế. Vậy đó là những khoản chi phí nào và tại sao lại có sự xuất hiện của chúng, pháp luật đem đến ý nghĩa gì khi đặt ra quy định này? - Hãy cùng Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh tìm hiểu nhé!!

1. Các khoản chi phí nào cần được ưu tiên thanh toán khi chia thừa kế?

Căn cứ Điều 658 Bộ luật dân sự 2015, 

Điều 658. Thứ tự ưu tiên thanh toán

Các nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ tự sau đây:

1. Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng.

2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu.

3. Chi phí cho việc bảo quản di sản.

4. Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ.

5. Tiền công lao động.

6. Tiền bồi thường thiệt hại.

7. Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước.

8. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân.

9. Tiền phạt.

10. Các chi phí khác.

Quy định pháp luật trên đây đã liệt kê theo thứ tự những khoản chi phí cần phải được ưu tiên thanh toán lại cho những người đã bỏ chi phí ra thực hiện các công việc, các nội dung kể trên.

2 Luận bàn về quy định pháp luật & Sự xuất hiện của người thứ ba liên quan

Phân tích một cách cụ thể hơn, ta thấy rằng:

2.1 Chi phí mai táng

Đầu tiên, một khoản chi phí luôn xuất hiện trong hầu hết các sự kiện về thừa kế, đó là chi phí cho việc mai táng. Đây là một tập tục, văn hóa của người Việt Nam, thực hiện an táng cho người đã khuất như một sự thể hiện lòng biết ơn, tri ân cũng như lời tạm biệt đối với người đã khuất. Tùy theo tập tục của mỗi vùng miền mà cách thực hiện mai táng khác nhau, dẫn đến chi phí mai táng cũng khác nhau. Trên cơ sở này, việc luật hóa chi phí này trở thành một loại chi phí thực tế cần thiết ưu tiên chi trả là rất hợp lý. 

Đối với khoản chi phí này, pháp luật đặt ra một yêu cầu cụ thể khi liệt kê chi phí, đó là "tính hợp lý" theo tập quán. Điều này được hiểu rằng, tính hợp lý sẽ phụ thuộc vào việc bên khởi kiện hoặc bên yêu cầu thanh toán chi phí này phải đưa ra được chứng cứ để chứng minh rằng có chi phí này tồn tại trên thực tế, và chi phí này tùy theo tập tục của vùng miền cụ thể để xác định xem có hợp lý hay không. Việc giới hạn tính hợp lý ở đây vừa nhằm thúc đẩy trách nhiệm chứng minh của bên đưa ra yêu cầu trong tố tụng, vừa nhằm hạn chế tình trạng những người yêu cầu thanh toán kê "khống" chí phí nhằm trục lợi. 

Trên thực tế, đám tang diễn ra theo nhiều cách và khá nhiều khoản chi phí được chi ra trong lúc này của gia chủ, ngoài những khoản chi lớn có hóa đơn chứng từ như quan tài, xây mộ, tiền giữ chỗ trong nghĩa trang, hỏa táng..., thì cũng có những chi phí nhỏ, lặt vặt khác chi ra thường xuyên như ăn, uống, nhang hương, hoa quả... nhưng lại không có hóa đơn chứng từ. Thực ra, trong lúc tang gia bối rối, chúng ta thừa nhận rằng sẽ không có mấy ai để ý đến việc lấy hóa đơn, chứng từ của những khoản chi nhỏ như thế. Chỉ đến khi phát sinh mâu thuẫn dẫn đến tranh chấp thừa kế tại tòa thì mới phát sinh nghĩa vụ chứng minh về chi phí khi có một bên yêu cầu thanh toán các chi phí mai táng này. 

2.2 Sự xuất hiện của người thứ ba liên quan

Tiếp theo, những khoản chi phí khác phát sinh cũng quan trọng không kém được pháp luật đề cập. Ở đây chúng ta sẽ thấy có sự xuất hiện của những người thứ ba liên quan là những người thụ hưởng các chi phí này.

Vậy, những người thứ ba này là ai? 

Chúng ta nói đến khoản tiền cấp dưỡng - đây là khoản tiền dành cho người được cấp dưỡng, và người này là người mà người chết có nghĩa vụ phải cấp dưỡng, ví dụ như con chưa thành niên,... - đây chính là người thứ ba liên quan. Pháp luật đặt vị trí ưu tiên số 2 cho khoản thanh toán này nhằm bảo vệ cho người yếu thế, xây dựng an sinh xã hội và ổn định cuộc sống cho người yếu thế này bằng khoản tiền cấp dưỡng mà người chết có nghĩa vụ. Và đương nhiên, khoản chi phí này sẽ được trích ra từ tài sản của người chết để lại để chi trả. Do đó, nó cần được chi trả hoàn tất trước khi tiến hành chia thừa kế cho người thừa kế. 

Chi phí cho việc bảo quản di sản sẽ được chi trả cho người có trách nhiệm bảo quản di sản - đây cũng là người thứ ba liên quan. Căn cứ quy định pháp luật về thừa kế, người bảo quản di sản có quyền được hưởng một khoản thù lao theo thỏa thuận hoặc một cách hợp lý nếu không có thỏa thuận, do đó, việc chi trả thù lao cho người này phải được thực hiện trước khi tiến hành chia thừa kế và được trích ra từ tài sản của người chết để lại. 

Tương tự người được người chết cấp dưỡng, tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ vào người đã chết cũng được chi trả cho những người sống nương nhờ - và đây cũng là một trong số những người thứ ba liên quan. Những người này sống nương nhờ vào người đã chết, chẳng hạn con đã thành niên mà không có khả năng lao động, mất năng lực hành vi dân sự... Nay người đã chết, không còn ai để nương nhờ thì người đã chết cũng phải có trách nhiệm chi trả một khoản tiền trợ cấp để những người này có thể tiếp tục sinh sống. 

Tiếp theo, nếu người đã chết có hoạt động kinh doanh có thuê người lao động, thì người lao động cũng chính là người thứ ba liên quan mà người đã chết phải có trách nhiệm chi trả các khoản chi phí, tiền công còn nợ của họ mà trước khi chết chưa trả hết. 

Bên cạnh đó, các khoản bồi thường thiệt hại, các khoản nợ với cá nhân, pháp nhân, các khoản chi phí khác mà người chết có nghĩa vụ thanh toán nhưng chưa thanh toán, thì cũng phải được trích ra từ tài sản của người chết để lại để chi trả trước khi tiến hành chia thừa kế. Những người được bồi thường thiệt hại, chủ nợ chính là những người thứ ba liên quan cần được giải quyết quyền lợi hợp pháp của mình. Đây cũng là điểm phát sinh nhiều tranh chấp liên quan đến tài sản thừa kế do chính những người này khởi kiện ra tòa để yêu cầu được nhận các khoản bồi thường, khoản nợ mà người chết đang còn nợ chưa trả. 

Không chỉ với các cá nhân, pháp nhân, cơ quan nhà nước cũng có thể trở thành người thứ ba liên quan nếu như người đã chết vẫn còn những khoản nợ thuế, chi phí phải nộp vào ngân sách nhà nước, tiền phạt, các chi phí khác mà trước khi chết chưa nộp hoàn tất. Số tiền này cũng phải được trích ra từ tài sản của người chết để chi trả trước khi chia thừa kế. 

Nhìn chung, sự xuất hiện của những người thứ ba liên quan và những khoản chi phí này làm cho sự kiện chia thừa kế trở nên rắc rối và phức tạp hơn không tưởng. Chưa kể, rất nhiều trường hợp giải quyết không thỏa đáng dẫn đến tranh chấp thừa kế, tranh chấp tài sản kéo dài triền miên. 

3. Lưu ý quan trọng luật sư gửi đến bạn khi giải quyết việc chia thừa kế

Như đã phân tích trên, việc giải quyết không thỏa đáng, không khéo léo và đầy đủ những vấn đề phát sinh về chi phí và người thứ ba liên quan rất dễ dẫn đến tranh chấp thừa kế, tranh chấp tài sản không đáng có.

Điều này cũng có thể xuất phát từ việc không hiểu biết sâu sắc quy định pháp luật dẫn đến người dân thường xuyên hiểu nhầm rằng việc phân chia thừa kế là việc nội bộ của gia đình và mặc kệ sự xuất hiện của những chi phí, những người thứ ba có liên quan, gây bức xúc cho những người này dẫn đến việc khởi kiện không đáng có. 

Do vậy, Luật sư khuyến nghị bạn đọc những lưu ý quan trọng sau đây khi giải quyết việc chia thừa kế:

• ► Một là, những khoản chi phí theo thứ tự ưu tiên thanh toán tại Điều 658 Bộ luật dân sự 2015 nêu trên phải được liệt kê và xử lý dứt điểm trước khi chia thừa kế. 
• ► Hai là, trước khi chia thừa kế, phải kiểm tra kỹ xem có sự xuất hiện của bên thứ ba liên quan hay không, để có thể xây dựng phương án xử lý thỏa đáng, nhằm hạn chế tranh chấp xảy ra. 

Sự kiện chia thừa kế vốn dĩ đã rất phức tạp, nay còn có thêm sự xuất hiện của các quyền và nghĩa vụ về tài sản có liên quan đến người chết để lại tài sản và tài sản của người chết càng làm cho sự phức tạp trở nên phóng đại hơn, gây bối rối cho người thừa kế cũng như những người thứ ba liên quan.

Do đó, Luật sư cũng khuyến nghị bạn đọc rằng nếu những câu chuyện về thừa kế, về tài sản liên quan mà ngay từ đầu đã rất rối ren, phức tạp và nằm ngoài phạm vi kiểm soát, xử lý của quý vị độc giả, thì xin hãy ngay lập tức liên hệ với luật sư để có được những lời tư vấn sát sao, những "bản đồ" đường đi chi tiết cho từng vụ việc cụ thể để giải quyết vấn đề từng cấp độ, từng bước.

Việc cố gắng "bơi trong giấy tờ" mà không có một định hướng cụ thể chỉ làm cho sự việc càng thêm rối ren và càng khó sắp xếp, xử lý. Đừng ngần ngại nhờ luật sư ngay từ đầu để giải quyết êm đẹp mọi sự việc, bạn nhé!!

4. Liên hệ Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Nếu đang có nhu cầu tư vấn về di chúc, hoặc gặp phải rắc rối pháp lý liên quan đến việc lập di chúc, hay có tranh chấp thừa kế xảy ra, bạn đừng ngần ngại nhấc điện thoại gọi Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh đặt lịch hẹn tư vấn giải quyết ngay nhé:

Điện thoại: 0968 797 291

Facebook/Fanpage: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Youtube Channel: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

LinkedIn: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Kết luận

Tóm lại, hiểu biết và nắm bắt thật đầy đủ và chính xác những khoản chi phí cần phải được ưu tiên thanh toán trước khi chia thừa kế không chỉ giúp bạn xử lý thỏa đáng những quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của nhóm người thứ ba liên quan, mà còn giúp bạn tiếp tục giải quyết câu chuyện chia thừa kế sau đó một cách êm thắm và nhanh chóng nhất, hạn chế tranh chấp thừa kế, tranh chấp tài sản xảy ra gây hao tồn nhiều thời gian, công sức và chi phí của những người trong cuộc. 

Hi vọng bài viết này đem đến nhiều giá trị kiến thức pháp luật bổ ích cho bạn đọc có thể bảo vệ chính mình và người thân xung quanh mình một cách hiệu quả.