Vay tài sản: TOP 6 điểm pháp lý quan trọng bạn phải biết & Chia sẻ của luật sư từ tranh chấp thường thấy

Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều người phải đối mặt với tình huống cần vay tài sản từ người khác, thường gặp nhất là vay tiền, tuy vậy không phải ai cũng biết cách để tự bảo vệ mình trong giao dịch. Để bảo vệ quyền lợi cá nhân và tránh rủi ro không đáng có, việc ký kết hợp đồng vay tài sản một cách rõ ràng và minh bạch là điều hết sức quan trọng. Không chỉ vậy, hãy chắc chắn rằng bạn nắm rõ những điểm pháp lý quan trọng trong giao dịch vay này, để hạn chế tối đa những rủi ro pháp lý liên quan có thể xảy ra.

Trong bài viết này, Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh sẽ chia sẻ với bạn TOP 6 điểm pháp lý quan trọng mấu chốt về giao dịch vay tài sản, giúp bạn có một cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn. Hãy cùng tìm hiểu nhé!!

1. Vay tài sản: Tổng quan & quy định pháp luật liên quan 

1.1 Vay tài sản & Sự hình thành hợp đồng

Vay tài sản, đặc biệt là vay tiền, xuất hiện rất thường xuyên trong đời sống hằng ngày, trong nhiều quan hệ khác nhau, với giá trị từ nhỏ đến lớn, rất đa dạng và không kém phần phức tạp. 

Thông thường trên thực tế, với những giá trị tiền được cho là nhỏ, cùng với quan hệ giữa hai bên mà người vay và người cho vay sẽ thực hiện bằng hành vi, thay vì thoả thuận trên văn bản giấy tờ. Trong một số trường hợp tài sản vay là tiền hoặc tài sản khác có giá trị lớn thì hợp đồng vay tài sản mới được sử dụng đến để ghi nhận lại thoả thuận của các bên. 

Hợp đồng vay tài sản được định nghĩa là sự thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng; phần lãi chỉ phải trả khi có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định.

1.2 Phân loại vay tài sản

Hợp đồng vay tài sản và giao dịch cho vay cho thể phân chia thành 2 loại chính: vay có kỳ hạn và vay không kỳ hạn. Trong đó, vay có kỳ hạn là việc bên cho vay đặt ra một thời hạn nhất định cho việc cho vay và bên vay đồng ý, khi kỳ hạn đến thì bên vay có nghĩa vụ trả lại tài sản đã cho vay và lãi nếu có thoả thuận; ngược lại, vay không kỳ hạn là việc bên cho vay không đặt ra kỳ hạn nào cho việc vay, và do vậy hai bên không có sự ràng buộc về mặt thời gian khi đòi lại tài sản và khi trả nợ, mà chỉ cần báo trước cho nhau một thời gian hợp lý. 

Ngoài ra, giao dịch vay tài sản cũng có thể phân chia thành 2 loại khác dựa trên cơ sở hình thành khoản vay: vay tín chấp và vay thế chấp. Theo đó hiểu rằng, vay tín chấp là người vay dùng uy tín của mình để bảo đảm việc trả nợ, hay nói cách khác, khoản vay này không được bảo đảm thanh toán bằng bất kỳ tài sản nào; ngược lại vay thế chấp là khoản vay mà người vay dùng tài sản của mình (hoặc của bên thứ ba khác nếu có sự đồng ý) để thế chấp cho bên vay, đảm bảo rằng khoản vay sẽ được thanh toán. Hãy cùng xem chi tiết nội dung này ở phần dưới đây nhé!!

2. TOP 6 điểm pháp lý quan trọng bạn phải biết về vay tài sản

2.1 Luôn sử dụng văn bản hợp đồng

Việc ký kết hợp đồng bằng văn bản là điều vô cùng quan trọng, không chỉ giúp bạn xác thực giao dịch, mà còn là tài liệu ghi nhận lại những thoả thuận chi tiết của các bên tham gia giao dịch, từ đó trở thành căn cứ pháp lý để giải quyết mọi vấn đề phát sinh sau này.

Trên thực tế như luật sư Linh đã đề cập ở phần trước, đa phần những việc cho vay với giá trị thấp hầu như mọi người đều không chú trọng giấy tờ mà chỉ thực hiện bằng hành vi, ngoài ra còn vì sự "cả nể" trước quan hệ của các bên đang có. Tuy vậy, đây cũng chính là lý do mà hầu hết các xung đột phát sinh, lúc này, bạn không có tài liệu để minh chứng việc có tồn tại giao dịch vay tài sản giữa hai bên thì công tác giải quyết để bảo vệ quyền lợi cho bạn sẽ gặp nhiều khó khăn. 

Vì vậy, hãy luôn chắc chắn rằng giao dịch vay của bạn và đối tác nên được ghi nhận bằng văn bản, hợp đồng, nêu đầy đủ thông tin cần thiết cùng các thoả thuận rõ ràng để các bên có cơ sở thực hiện và giải quyết các vấn đề liên quan sau đó. 

Ngoài ra, hãy tránh xa những câu từ mơ hồ, đa nghĩa, tối nghĩa để không gặp phải tình trạng bất nhất trong cách hiểu của các bên. 

Tuy rằng hợp đồng vay tài sản thoạt nhìn có vẻ đơn giản, dễ dàng soạn thảo, nhưng bạn biết không, hậu quả pháp lý và tranh chấp pháp lý kéo theo rất phức tạp và khiến bạn rơi vào mệt mỏi, áp lực. Do vậy, hãy thận trọng và đừng bao giờ chủ quan trong giao dịch và ký kết hợp đồng bạn nhé!!

2.2 Luôn đảm bảo việc bàn giao tài sản rõ ràng

Hợp đồng, văn bản là một tài liệu pháp lý minh chứng cho sự tồn tại của giao dịch, nhưng không đồng nghĩa minh chứng cho việc thực hiện giao dịch. Bạn hãy nhớ kỹ điều này nhé!! 

Trên thực tế không thiếu những tranh chấp phát sinh mà một trong các bên "đuối lý" vì không chứng minh được quá trình thực hiện giao dịch vay, dẫn đến quyền lợi hợp pháp bị ảnh hưởng ít nhiều hoặc thậm chí không bảo vệ được. 

Do vậy, hãy chắc chắn rằng bạn và đối tác có sự rõ ràng trong công tác bàn giao tài sản, kể cả khi cho vay và khi trả nợ. 

2.3 Đòi lại tài sản vay khi nào là hợp pháp, bạn đã biết chưa?

Việc đòi lại tài sản vay lúc nào phần lớn phụ thuộc vào loại hình giao dịch vay mà bạn và đối tác quyết định thoả thuận: có kỳ hạn hoặc không kỳ hạn.

Đối với giao dịch vay có kỳ hạn: 

Bên cho vay chỉ có quyền đòi lại tài sản khi kỳ hạn vay đã hết mà bên vay không trả lại tài sản, trừ khi bên vay đồng ý việc đòi lại tài sản trước kỳ hạn.

Nếu không có thoả thuận gì khác thì trong trường hợp vay có lãi, bên vay có quyền trả lại tài sản trước kỳ hạn nhưng phải trả toàn bộ lãi theo kỳ hạn; còn nếu vay không có lãi, bên vay có quyền trả lại tài sản bất cứ lúc nào nhưng phải báo trước cho bên cho vay một thời gian hợp lý. 

Đối với giao dịch vay không có kỳ hạn:

Bên cho vay có quyền đòi lại tài sản bất kỳ lúc nào nhưng phải báo trước cho bên vay một khoảng thời gian hợp lý.

Bên vay cũng có quyền trả lại tài sản bất kỳ lúc nào và cũng phải báo trước cho bên cho vay một khoảng thời gian hợp lý, đồng thời bên vay sẽ phải trả lãi cho đến thời điểm trả nợ nếu như thoả thuận vay có lãi. 

2.4 Quyền đòi lại tài sản vay khi mục đích sử dụng khoản vay không được đảm bảo đúng thoả thuận

Đây là quyền pháp luật cho phép đối với bên cho vay mà hầu như trên thực tế ít người biết và sử dụng, mặc dù quy định pháp luật rất rõ ràng.

Theo đó, bên cho vay có quyền đòi lại tài sản vay trước thời hạn nếu kiểm tra thấy rằng việc sử dụng tài sản vay không đúng thoả thuận và đã nhắc nhở bên vay nhưng bên vay vẫn sử dụng trái mục đích. Thông qua đó, hãy hiểu rằng thoả thuận về mục đích vay là bắt buộc nếu các bên muốn sử dụng điều khoản này, bạn nhé!!

Do vậy, tuỳ thoả thuận của bạn và đối tác, tuỳ giao dịch mà bạn tham gia, hãy sử dụng điều khoản này một cách phù hợp để bảo vệ quyền lợi của chính mình. 

2.5 Lãi suất vay: Cách tính và các thoả thuận liên quan 

Vay tài sản có lãi suất là một loại hình giao dịch phổ biến, việc này đảm bảo quyền lợi cho bên cho vay có thể khai thác tối đa công dụng của tài sản thuộc sở hữu của mình, đồng thời cũng là thoả thuận tạo động lực để bên vay thanh toán nợ đúng hạn, tôn trọng nguyên tắc thiện chí, minh bạch và tôn trọng thoả thuận của các bên. 

Tuy vậy, không phải ai cũng nắm bắt chi tiết quy định pháp luật về lãi suất vay để khai thác hữu hiệu trong giao dịch vay và để bảo vệ quyền lợi của mình. Hãy cùng xem những nguyên tắc về lãi suất sau đây nhé:

Thứ nhất, nguyên tắc thoả thuận:

Lãi suất vay chỉ được tính khi các bên có thoả thuận trả lãi hợp pháp trong giao dịch vay.  

Thứ hai, giới hạn của lãi suất:

Việc thoả thuận về lãi suất vay phải đảm bảo rằng lãi suất không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay - và bạn lưu ý rằng phần trăm lãi suất này có thể được điều chỉnh căn cứ theo tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, do vậy, hãy liên tục theo dõi và cập nhật tại website để nắm bắt khi có sự thay đổi bạn nhé. 

Thứ ba, truy cứu trách nhiệm đối với thoả thuận lãi suất vượt quá giới hạn:

Phần lãi suất thoả thuận vượt quá giới hạn trên sẽ không có hiệu lực, không được tính. Thậm chí, bạn hãy cân nhắc đến quy định tại Bộ luật hình sự Việt Nam về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự tại Điều 201. Đây là quy định để điều chỉnh hành vi tính lãi suất vượt quá mức quy định và chạm mức phải khởi tố và xử lý trách nhiệm hình sự về hành vi này: "Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến..."  là điều khoản cơ bản để xử lý hành vi cho vay lãi nặng.

Thứ tư, vay không có lãi nhưng vẫn được tính lãi, bạn đã biết chưa?

Trường hợp vay không có lãi sẽ vẫn được tính lãi trong trường hợp dến hạn trả nợ mà bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ, thì bên cho vay có quyền yêu cầu trả tiền lãi với mức lãi suất bằng 50% mức lãi suất giới hạn, tính trên số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả, nếu không có thoả thuận gì khác. 

Thứ năm, tổng số lãi được tính khi cho vay có lãi, bạn đã biết hết chưa?

Trong giao dịch vay có thoả thuận lãi, mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ, thì tổng các lãi mà bên vay phải trả gồm: (i) Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thoả thuận; (ii) Lãi chậm trả bằng 50% mức lãi suất giới hạn nếu chậm trả, và (iii) lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằn 150% lãi suất thoả thuận trong hợp đồng, nếu không có thoả thuận nào khác. 

Thứ sáu, lãi vay có thoả thuận nhưng không rõ ràng, bạn đã biết xử lý thế nào chưa?

Việc thoả thuận lãi suất không rõ ràng và có tranh chấp về lãi suất đó thì lãi suất sẽ được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn.

2.6 Vay có thế chấp: Bạn đã biết cách khai thác trọn vẹn quyền mà pháp luật trao cho bạn hay chưa? 

Đây là loại hình giao dịch vay do các bên tự nguyện thoả thuận với nhau, theo đó, vay có thế chấp là việc dùng tài sản khác để bảo đảm việc trả khoản vay này. 

Phạm vi bài viết này chuyên sâu về giao dịch vay tài sản, và thế chấp trong giao dịch vay là một điểm pháp lý nổi bật mà bạn cần quan tâm. Mặc dù nội dung này nghiêng về phạm vi thế chấp tài sản hơn, tuy nhiên, bảo đảm cho khoản vay bằng tài sản thế chấp thường được sử dụng trong giao dịch vay, cho nên chúng tôi thể hiện trong bài viết này như một điểm pháp lý quan trọng mà bạn cần nắm bắt. Để tìm hiểu chi tiết hơn về thế chấp tài sản, bạn đọc hãy tham khảo theo đường link sau đây: THẾ CHẤP TÀI SẢN: TOP 7 ĐIỂM PHÁP LÝ MẤU CHỐT MÀ BẠN PHẢI BIẾT.

Quay trở lại giao dịch vay, có một điều mà không phải ai cũng biết rằng: Việc cá nhân có quyền nhận thế chấp bằng tài sản để bảo đảm cho khoản vay vốn dĩ đã được pháp luật công nhận từ Bộ luật dân sự 2005, chứ không phải kể từ khi Nghị định 21/2021/NĐ-CP mới ra đời gần đây (19/3/2021). 

Căn cứ Điều 342, 715 Bộ luật dân sự 2005, sau này là Điều 317 Bộ luật dân sự 2015, đều có quy định một bên (gọi là bên nhận thế chấp) bất kỳ có quyền nhận thế chấp tài sản thuộc sở hữu của bên có nghĩa vụ để đảm bảo cho việc thực hiện nghĩa vụ - mà không giới hạn bên nhận thế chấp chỉ là tổ chức tín dụng. Điều này có nghĩa là cá nhân sẽ không bị giới hạn việc nhận thế chấp tài sản. Các quy định luật chuyên ngành gồm Luật đất đai, Luật nhà ở đều có nội dung tương tự. 

Nghị định 21/2021/NĐ-CP ngày 19/3/2021 ra đời không phải là một quy định mới, mà thực chất là một hướng dẫn chi tiết cho các quy định của Bộ luật dân sự, luật chuyên ngành nêu trên, bởi trên thực tế, rất nhiều trường hợp cá nhân bị từ chối công chứng giao dịch thế chấp tài sản mặc dù pháp luật không hề cấm, theo đó, hoạt động đăng ký bảo đảm cũng không được thực hiện, làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân tham gia giao dịch. Do vậy, trên thực tế, các giao dịch vay cá nhân với nhau hầu hết đều dựa trên hình thức " dùng uy tín", và cũng từ đó mà rất nhiều tranh chấp "xù nợ" phát sinh mà các bên rất khó để bảo vệ quyền lợi của chính mình, đặc biệt là bên cho vay, và cũng từ đó mà rất nhiều giao dịch giả cách xuất hiện. 

Như vậy, căn cứ Bộ luật dân sự, Luật đất đai, Luật nhà ở và gần đây nhất có hướng dẫn tại Nghị định 21/2021/NĐ-CP, pháp luật ghi nhận việc nhận thế chấp của cá nhân, tổ chức kinh tế không phải là tổ chức tín dụng đối với tài sản nói chung, quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nói riêng.

Căn cứ quy định này, giao dịch vay giữa các cá nhân với nhau, các tổ chức kinh tế không phải là tổ chức tín dụng với nhau có thể được thực hiện bảo đảm bằng tài sản thế chấp. Pháp luật cũng đã đặt ra những yêu cầu về chủ thể tham gia các nguyên tắc giải quyết, trong đó: bên nhận thế chấp là tổ chức kinh tế theo quy định của Luật đất đai, cá nhân là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; việc nhận thế chấp để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội trong các quan hệ hợp đồng về dự án đầu tư, xây dựng, thuê, thuê khoán, dịch vụ, giao dịch khác....

Dựa trên quy định này, bạn là cá nhân, tổ chức kinh tế không phải tổ chức tín dụng đã biết nên làm gì để khai thác trọn vẹn quyền mà pháp luật công nhận cho bạn hay chưa??? - Hãy chia sẻ bài viết cùng những bình luận nêu ra suy nghĩ của bạn nhé!!

Một lần nữa, luật sư Linh nhắc bạn rằng nếu muốn tham khảo kỹ càng hơn về giao dịch thế chấp tài sản, hãy tham khảo tại đường link sau đây: THẾ CHẤP TÀI SẢN: TOP 7 ĐIỂM PHÁP LÝ MẤU CHỐT MÀ BẠN PHẢI BIẾT. 

3. Chia sẻ góc nhìn từ luật sư về việc xử lý vấn đề bên vay không trả nợ 

Trong thực tế, vấn đề bên vay không trả nợ là một trong những tranh chấp phổ biến nhất trong giao dịch vay, trong đó "vay tiền không trả" là cụm từ thường xuyên được nhắc đến và cũng là mấu chốt của nhiều tranh chấp hiện có. Góc nhìn từ luật sư sẽ tập trung vào các khía cạnh pháp lý và chiến lược xử lý thực tiễn, giúp bạn đọc mở ra một góc nhìn tổng quát hơn nhằm kiểm soát giao dịch dễ dàng hơn:

 Thứ nhất,  hãy tăng cường hiệu lực và hạn chế tối đa những khó khăn có thể phát sinh trong công tác chứng minh giao dịch bằng cách cẩn thận và chi tiết trong khâu soạn thảo hợp đồng, giao nhận tài sản. 

Thứ hai, hãy sử dụng các biện pháp ngoài tố tụng để xác thực quá trình giao dịch: nhắc nợ, thương thảo...

Thứ ba, khởi kiện dân sự trong trường hợp bên vay cố tình không trả nợ, lúc này hãy phân tích kỹ giao dịch cụ thể để xác định chính xác những thời điểm phù hợp và những cơ hội nếu có. Trong quá trình kiện tụng, hãy yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với tài sản của bên vay, yêu cầu xử lý tài sản thế chấp để thu hồi khoản nợ. 

Thứ tư, hãy "thuộc nằm lòng" những bài học kinh nghiệm: (1) kiểm tra năng lực tài chính trước khi cho vay; (2) luôn yêu cầu tài sản bảo đảm cho việc thực hiện nghĩa vụ, và (3) không vì bất kỳ lý do gì mà bỏ qua những bước pháp lý cơ bản ban đầu bởi đó là nền tảng cho công tác chứng minh, xác thực giao dịch và đòi lại tài sản nếu bên cho vay không trả hoặc cố tình né tránh. 

4. Đặt hẹn với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Nếu bạn đang gặp khó khăn pháp lý, hãy nhanh chóngđặt lịch hẹn với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linhthông qua kênh phương tiện sau đây, một dịch vụ pháp lý tốt đang chờ đợi bạn:

Điện thoại | Zalo: 0968 797 291 

Email: dtdlinh511@gmail.com

Facebook: Ls Đỗ Thị Diệu Linh

Linked In: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Youtube: Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh

Kết luận

Vay tài sản thường xuyên xuất hiện trong đời sống hàng ngày, hãy ghi nhớ rằng sự đơn giản trong giao dịch không đồng nghĩa với việc tranh chấp không phát sinh, nhưng sự kỹ càng cẩn thận trong giao dịch, trong hợp đồng vay tài sản tuy không triệt tiêu tranh chấp phát sinh nhưng sẽ giúp bạn rất nhiều trong công tác xử lý tranh chấp phát sinh. Qua bài viết này, hy vọng các bạn đã có cái nhìn tổng quan về giao dịch vay tài sản và ghi nhớ trọn vẹn 06 điểm pháp lý quan trọng mấu chốt trong giao dịch vay tài sản, để có thể thực hiện giao dịch vay tài sản một cách an toàn và hiệu quả.

Hãy ghi nhớ rằng, sự thiện chí, minh bạch, tính trách nhiệm là những điều làm nên những giao dịch công bằng, tử tế và giúp cuộc sống ngày một phát triển hơn. Hãy duy trì sự thiện chí, minh bạch và tính trách nhiệm của chính mình với những người, quan hệ xung quanh bạn.

Đừng ngần ngại liên hệ đặt hẹn ngay với Luật sư Đỗ Thị Diệu Linh để nhận ngay những ưu đãi trong dịch vụ pháp lý giải quyết tranh chấp, dịch vụ tư vấn pháp luật doanh nghiệp, gói tư vấn quản lý và vận hành doanh nghiệp trọn đời, cập nhật kiến thức và mẹo pháp lý mới nhất hữu ích nhất, và nhận về nhiều tài liệu tuyệt chiêu pháp lý, chiến thắng trên mọi mặt trận thương thảo kinh doanh và đời sống.